Aantal openstaande online vacatures na februari 2020 fors afgenomen

In december 2020 kende Haaglanden 6.700 online openstaande vacatures. Dat zijn er bijna 200 meer dan in het jaar ervoor (december 2019). Ten opzichte van de maand februari 2020, 9.200 online openstaande vacatures, ligt het aantal online openstaande vactures eind 2020 fors lager. In de eerste weken nadat de coronamaatregelen ingevoerd waren, daalde het aantal online nieuwe vacatures fors. In het derde kwartaal van 2020 nam het aantal openstaande vacatures weer iets toe. Door de lockdown in week 47 daalde het aantal vacatures weer. 

Ontstaan er ook meer vacatures bij arbeidsorganisaties die het door de crisis extra druk hebben?

De crisis en de lockdown slaan zwaar toe in veel segmenten van de arbeidsmarkt. Bedrijven die het water aan de lippen hebben staan, nemen natuurlijk geen personeel aan. Niet alleen de absolute vraag naar personeel daalt, maar ook de dynamiek van de arbeidsmarkt neemt af: wie op dit moment wel een redelijk zekere baan heeft, gaat niet zo snel op zoek naar wat anders en daardoor komt er ook weer geen nieuwe arbeidsplaats vrij. Het aantal vacatures daalt daardoor sterk. Dit kan zelfs het geval zijn bij bedrijven die door de NOW-regeling overeind worden gehouden: als de skills van een werknemer en daarmee ook mogelijk zijn salaris sterk samenhangen met een bedrijf of bedrijfstak die het op dit moment moeilijk heeft, maar waar toch door de NOW perspectief blijft, zal deze werknemer niet zo snel naar wat anders zoeken. En bedrijven waar het niet optimaal mee gaat, hebben de neiging om werknemers die ze voor de crisis met veel moeite hebben weten te werven, niet zo maar te laten gaan (labour hoarding).

Het is dan ook zeer de vraag of werkgevers ervan kunnen profiteren dat er nu opeens wel allemaal schaarse vaklieden op de arbeidsmarkt komen die voorheen met een vergrootglas moesten worden gezocht. Bovendien zijn er de nodige sectoren waar ondanks de crisis stug wordt doorgewerkt. Dat geldt bijvoorbeeld voor de bouw en installatie. Daar was de arbeidsmarkt in februari 2020 erg krap en omdat er veel te weinig jongeren worden opgeleid, worden de problemen alleen maar groter.

Een deel van de bedrijven en instellingen heeft het door de crisis juist extra druk. Dat geldt bijvoorbeeld voor de zorg, voor de supermarkten, een deel van de distributiecentra, het onderwijs, de ICT, bedrijven die voor de zorg werken, of producten maken die goed aansluiten bij de lockdown, zoals tot voor kort de bouwmarkten en de tuincentra. Het lijkt logisch, dat die bedrijven en instellingen juist meer vacatures krijgen.

Dat is echter zeer de vraag. In de publieke sector gelden bijvoorbeeld budgettaire beperkingen. En waar er voor de crisis geen personeel op de arbeidsmarkt beschikbaar was, komt dat er niet opeens bij als dat over heel specifieke kwalificaties (zoals in de zorg) moet beschikken. En zelfs de ondernemers in bedrijfstakken waar het wel goed gaat, hebben te maken met extra kosten door corona: zieken, de anderhalvemetersamenleving en leveranciers die, bijvoorbeeld omdat ze in het buitenland zitten, niet of niet op tijd kunnen leveren. En ten slotte maakte de Speld de dit keer terechte opmerking dat een werkgever liever zijn huidig personeel een tandje laat bijzetten (harder laat werken, betaald overwerk) dan dat hij mensen aanneemt die hij wellicht weer moet ontslaan wanneer het meerwerk door de crisis weer verdwijnt.

Wat zeggen de cijfers? ontwikkelingen naar sector en beroepsklasse

In 2020 zijn er in de arbeidsmarktregio Haaglanden 42.5 duizend nieuwe online vacatures ontstaan. Dat zijn er ruim 3.700 minder dan in 2019 (-8%). 

Naar sector

• In 2020 zijn in de arbeidsmarktregio Haaglanden de meeste nieuwe online vacatures ontstaan in de sectoren openbaar bestuur en overheidsdiensten (3.981), zorg (3.902) en specialistische zakelijke dienstverlening (3.583).
• De sectoren horeca (-28%), financiële dienstverlening en onroerend goed (-23%) en verhuur en overige zakelijke dienstverlening (-21%) kenden in Haaglanden in 2020 een relatief sterke afname van het aantal nieuwe online vacatures. 

Naar beroepsklasse

• In 2020 zijn in de arbeidsmarktregio Haaglanden de meeste nieuwe online vacatures ontstaan in de beroepsklassen bedrijfseconomische en administratieve beroepen (9.284), zorg en welzijn beroepen (5.228) en technische beroepen (5.168). 
• De beroepsklassen dienstverlenende beroepen (-25%), commerciële beroepen (-14%) en managers (-13%) kenden in Haaglanden in 2020 een relatief sterke afname van het aantal nieuwe online vacatures. 

Verdieping naar beroep

Om te kijken wat er met de vacatures gebeurt in functies waar de crisis voor extra drukte zorgt, is het nodig verder in de bestanden van ArbeidsmarktInZicht te duiken. Hieronder geven we een samenvatting van de landelijke ontwikkelingen:

ICT beroepen
Op landelijk niveau is bijvoorbeeld te zien dat de vacatures voor veel ICT-functies (accountmanager ICT, databasebeheerder, programmeur Java, servicedeskmedewerker, softwareontwikkelaar, webdeveloper) bijna allemaal hetzelfde beeld laten zien: na een flinke daling in de eerste maanden na maart 2020, is het aantal vacatures in december 2020 weer toegenomen, maar nog niet op het oude peil. Een verklaring zou kunnen zijn dat men door corona nu niet bepaald een aanleiding voelt om van baan te veranderen, waardoor het aantal baanwisselingen van werknemers beperkt is gebleven.

Zorg en welzijn beroepen
In de zorg zien we een wisselend beeld. Het aantal vacatures voor hoger opgeleide zorgmedewerkers (met name verschillende soorten verpleegkundigen) laat over het algemeen gedurende het jaar 2020 een stabiele of stijgende lijn zien (hoewel het om kleine aantallen gaat, neemt de vraag naar docenten verpleegkunde ook behoorlijk toe). Opmerkelijk is echter dat de vraag naar verzorgenden, helpenden en zorghulpen daarentegen flink is afgenomen van februari op augustus en daarna zo’n beetje stabiliseert. Een verklaring zou kunnen zijn dat men voldoende kandidaten in het vizier heeft of krijgt als de opleidingen klaar zijn, maar dat er vervolgens in het voorjaar moeilijk aan kandidaten voor vacatures te komen is. Een andere mogelijke verklaring is dat men door corona gewoon geen tijd vrij kan maken om dit soort personeel te werven.

Supermarkten en distributiecentra
Voor veel functies in de supermarkten, net als voor die van orderpicker (in de distributiecentra), is de vraag stabiel en groot. Het lijkt erop dat men de grote drukte eerder opvangt door het zittend personeel meer te laten werken, dan door extra mankracht aan te nemen. De vraag naar bedrijfsleiders bij de supermarkten neemt wel flink toe.

Technische beroepen
In veel technische beroepen nam na maart 2020 de vraag even af, terwijl deze inmiddels weer een stijgende lijn vertoont, maar nog niet helemaal op het oude niveau zit. Bij de functies waarvoor de arbeidsmarkt in februari 2020 erg krap was, neemt de krapte alleen maar verder toe. Dat geldt bijvoorbeeld voor installatiemonteurs, CN-bedieners, stukadoors en onderhoudsschilders.

Pedagogische beroepen
In de pedagogische hoek zien we ten slotte ook een toenemend aantal vacatures, soms na een eerste lichte daling net na het begin van de crisis. Dit geldt bijvoorbeeld voor leraren basisonderwijs en leiders in de kinderopvang.

Samenvatting
Al met al lijkt de invloed van corona in bedrijfstakken die hebben geprofiteerd van de crisis weinig invloed op de vraag naar personeel te hebben gehad. Waar de arbeidsmarkt echter al flink krap was (bijvoorbeeld verpleegkundigen, basisschool leraren, installatiemonteurs) is, soms na een lichte terugval, de vraag alleen maar verder gegroeid.

Nationaal arbeidsmarktdebat ABU: Leven lang Ontwikkelen is cruciaal

Zoals Kim Putters ook weer aanhaalde tijdens het door de ABU georganiseerd Nationaal Arbeidsmarktdebat van 25 januari jl., is en blijft een belangrijke voorwaarde voor de organisatie van de arbeidsmarkt van de toekomst, dat veel meer werknemers en eigenlijk iedereen zich tijdens de loopbaan blijft ontwikkelen. Daarbij hoort dat men zich, als de eigen baan op termijn lijkt te verdwijnen, tijdig omschoolt naar de functies waarin wel werk is. Dat er toch relatief weinig vacatures in Zorg en Welzijn en in de ICT zijn, terwijl er werk genoeg is, komt ook omdat er gewoon geen gekwalificeerde werkzoekenden zijn. Wat natuurlijk extra opvalt, nu heel veel andere banen in gevaar zijn. De arbeidsmarktregio’s kunnen hierin een belangrijke rol spelen. Niet alleen de werklozen, maar ook werklozen moeten zich tijdig kunnen om- of bijscholen. Loopbaanadviezen moeten ook de personen bereiken die ten onrechte denken een grote werkzekerheid hebben, terwijl dat niet het geval is. En de scholingsinfrastructuur moet zodanig flexibel zijn dat ze op het goede moment en op de goede tijdstippen beschikbaar is voor iedereen die die scholing nodig heeft.