2020 economisch een turbulent jaar

Afgelopen jaar is de Nederlandse economie met 3,8 procent gekrompen. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek. Die krimp is net iets sterker dan het vorige dieptepunt door de kredietcrisis in 2009, en daarmee de grootste daling die het CBS sinds de Tweede Wereldoorlog heeft gemeten. Overigens was de historische krimp in Nederland kleiner dan in andere landen. Zo kromp de economie volgens Europees statistiekbureau Eurostat in de eurolanden gemiddeld 6,8 procent.

De bedrijvigheid in Nederland sprong afgelopen jaar op en neer door de coronapandemie. Na een historische daling van 8,5 procent in het tweede kwartaal ten opzichte van de eerste drie maanden, volgde een even historische groei van 7,8 procent in het derde kwartaal. Het jaar eindigde met een min van 0,1 procent. In die laatste maanden van het afgelopen jaar zorgde vooral een daling van de consumptie voor krimp. Dat was ook de periode waarin de tweede lockdown werd ingesteld. De krimp was nog groter geweest als de hoeveelheid investeringen niet ook tegelijkertijd was toegenomen.

Meeste steun aangevraagd door horecabedrijven

In 2020 maakte 48 procent van de bedrijven in Nederland met 2 of meer werkzame personen gebruik van een coronasteunmaatregel. Het merendeel had een steunmaatregel ter compensatie voor loonkosten, tegemoetkoming voor vaste lasten of uitstel van belastingbetaling. Dat meldt het CBS op basis van voorlopige cijfers tot en met 31 december 2020 over steunmaatregelen voor bedrijven, gemaakt op verzoek van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

De meeste bedrijven in de horeca ontvingen een tegemoetkoming vaste lasten (85 procent) en/of een vergoeding voor loonkosten (60 procent). Ook in de overige dienstverlening (zoals kappers en schoonheidssalons) en de cultuur, sport en recreatie gebruikten meer dan de helft van de bedrijven in Nederland de vaste lasten regeling. In alle bedrijfstakken had minder dan de helft van de bedrijven uitstel van belastingbetaling gekregen. Van alle sectoren maakten bedrijven in de landbouw, bosbouw en visserij het minst gebruik van de drie veelgebruikte regelingen.

meeste steun aangevraagd door Noord-Holland en Limburg

In 2020 kenden Noord-Holland (56%) en Limburg (54%) relatief veel vestigingen (met 2 of meer werkzame personen) die gebruik maakten van een coronasteunmaatregel. In de eerste drie kwartalen van 2020 krompen Haarlemmermeer en Amsterdam het sterkst ten opzichte van een jaar eerder. In Limburg is de bedrijfstak horeca relatief groot. De Limburgse vestigingen in de horeca hebben t.o.v. de andere provincies relatief veel steun aangevraagd (78%). In Fryslân (43%) en Drenthe (44%) maakten relatief weinig vestigingen (met 2 of meer werkzame personen) gebruikt van een coronamaatregel. 

In onderstaande kaarten hebben we het gebruik van een van de coronasteunmaatregelen naar provincie en gemeenten weergegeven. Daarbij maken we onderscheid tussen de verschillende steunmaatregelen:  compensatie voor loonkosten, tegemoetkoming voor vaste lasten of uitstel van belastingbetaling.

Compensatie loonkosten

Tegemoetkoming voor vaste lasten

Uitstel van belastingbetaling

Minder faillissementen in 2020

In 2020 zijn er in Nederland ongeveer 2.700 bedrijven failliet verklaard. Dat is 16% minder dan in 2019. Door de coronacrisis hadden veel bedrijven het moeilijk, maar het aantal faillissementen lag afgelopen jaar op het laagste niveau in 20 jaar. Het aantal faillissementen bereikte in 2013 een piek van ruim 8.300. Daarna is het aantal faillissementen vijf jaar achter elkaar afgenomen. In 2019 nam het aantal faillissementen weliswaar weer iets toe, maar het niveau bleef laag. In 2020 is het aantal faillissementen weer afgenomen, tot het laagste niveau van deze eeuw.

Dat in coronatijd minder bedrijven failliet werden verklaard, is niet los te zien van de noodsteun van de overheid. Het is dan ook de verwachting dat het aantal faillissementen in 2021 en 2022 weer verder op zal lopen. Volgens PWC is het dan ook stilte voor de storm. "De steunmaatregelen van de overheid zorgen deels voor compensatie van de liquiditeitstekorten bij bedrijven. Maar het vet is van de botten af. Door corona zijn de schulden opgelopen. Dat maakt bedrijven kwetsbaar voor andere tegenvallers, zoals de gevolgen van de brexit of investeringen voor de duurzaamheidsagenda."

In tien van de twaalf provincies zijn in 2020 minder bedrijven failliet verklaard dan in 2019. De grootste absolute daling was in Zuid-Holland met 101 bedrijven (16%). Relatief gezien was Utrecht de provincie met de grootste daling, met 33%. Zeeland had daarentegen de grootste stijging, zowel absoluut (19) als relatief (40%).

Lees meer

CBS, 2020. Bijna helft van de bedrijven gebruikt coronasteunmaatregel